657 sayılı kanuna tabi çalışan engelli memurların ne zaman emekli olacakları 3 ana parametreye göre değişmektedir. Bu değişkenler
- 2008 Öncesi işe giren göreve başlayan engelli memurlar
- 2008 Sonrası göreve başlayanlar
- Göreve başladıktan sonra engelli olan memurlar
2008 Öncesi Göreve Başlayan Engelli Memurun Emekliliği
2008 Tarihinden önce kamuda göreve başlayan engelli memurlar 5434 Sayılı kanuna göre emekli olabilirler. Buna göre göreve engelli statüsünde başlayanlar 15 yıl çalışmaları (hizmet yılını tamamlamak) halinde istemeleri halinde emekliye ayrılabilirler.
Not: Yukarda dikkate ederseniz 2008 tarihinden önce göre başlayan engellinin 15 yıl çalıştıktan sonra İSTEMESİ HALİNDE emekliye sevk edileceği ibaresi bulunmakta. Okurlarımız emeklilik günüm dolunca çalışmaya devam edebilir miyim yönünde çokça soru sormaktalar. Yeri gelmişken bu konuda açıklık getirelim. Emeklilik süresi dolmuş, ancak emeklilik talebinde bulunmayıp çalışmayı tercih eden engelli memur çalışmaya devam edebilir. Çalışan memuru amiri hiçbir şart altında emekli olmaya zorlayamaz.
2008 Tarihinde Sonra Göreve Başlayan Engellinin Emekliliği
2008 Tarihinden sonra yani 5510 sayılı yasanın yürürlük tarihinden sonra Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
Kısa açıklama: Değerli okurlarımız burada kastedilen “malullük” durumu en az %60 engelli olmak anlamına gelmektedir. Buna bir örnek vermek gerekirse, 2008 Tarihinde sonra göreve başlayan ve rapor oranı %60 ve üzeri olan her engelli memur 15 hizmet yılı 3960 gün primle emekli olabilirler.
Özür oranı %60’ın altında olan memurlar ise çalışma gücündeki kayıp oranlarına göre;
% 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
% 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94’üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.
Sonradan Engelli Olan Memurun Emekliliği
Sonradan engelli olan emekliliğinde de iki hesap yapılıyor. 2008 tarihinden önce ve sonra işe sağlıklı girip daha sonra engelli olan memurlar kritik tarih olan 2008 öncesi ve sonrasına göre değişik sürelerde emekli olmaktalar. Bu süreler;
Ekim 2008 öncesi Eski Memur sonradan engelli olmuşsa;
- a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760, (5760/360=16 yıl)
- b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480, (6480/360=18 yıl)
- Zaten memur 16 yıl yada 18 yıl çalışma süresi ile bugünleri tamamlar,
1 Ekim 2008 sonrası işe başlayan Memur için,
- a.)%60 ve üzerinde doğuştan engelli 3960 gün ve 15 yıl sigortalılık süresi(3690/360=11 yıl emekli aylığı bağlanmaz 15 yıl isteyecektir.)
- b.) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,(4320/360=12 yıl emekli olamaz 16 yıl aranır)
- c) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680(4680/360=13 yıl emekli olamaz 18 yıl aranır)
Evet değerli okurlarımız buraya kadar emekli sandığı engelli emeklilik şartlarına değindik. Konunun anlaşıldığını umarak bir diğer konuya emekli sandığına tabi engelli memurlarda malulen emeklilik işlemlerine geçelim.
Engelli Memurun Malulen Emeklilik Şartları
Genel anlamda malulen emeklilik şartları, SSK, Bağ-Kur ve emekli sandığı için aynıdır. Buna göre malulen emeklilik için şu şartlar aranmaktadır. İlk sigortalılık tarihinde kişinin maluliyet düzeyi denilen %60 oranında engelli olmayıp, daha sonra bu oranın maluliyet düzeyi ve/ya üzerine çıkmış olması gerekmektedir. Bu şartı yerine getiren sigortalı 10 yıl hizmet süresi 1800 gün prim gün sayısıyla emekli olur. Dolayısıyla engelli memurun malulen emekliliği de bu kapsamda değerlendirilecektir.
Engelli Memur Emekli İkramiyesi Alır mı?
Çok merak edilen konulardan biride engelli memurun emekli ikramiyesi alıp alamayacağı, alırsa emekli olduğunda alacağı ikramiye miktarıdır. Açık ve net olarak şunu belirtelim. Engelli memurlar emekli olduklarında “emekli ikramiyesi alırlar.”
Alınacak ikramiyenin miktarı; kadro unvanı, ek gösterge, makam (temsil/görev) tazminatı, hizmet yılı, emekli keseneğine esas ayık derece ve kademesi gibi unsurlara bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Daha anlaşılır olması adına; genel anlamda engelli memurlar için şu yada bu miktarda emekli ikramiyesi alırsınız demek imkansızdır. Alınacak miktarlar yukarda saydığımız parametreler doğrultusunda değişmektedir.
Ancak şu konuyu da belirtmeliyiz. Emeklilik ikramiyesinin miktarını en fazla etkileyen unsur hizmet yılıdır. Engelliler daha az hizmet yılıyla emekli olacakları için alacakları emekli ikramiyesi de daha düşük olmaktadır.