Yatırım piyasaları arasında en köklü geçmişe sahip olan borsa, yapılan işlemler açısından ele alındığında basit algılansa da, içeriğinde oldukça karmaşık bulunan terimlerden oluşmaktadır. Tamamen ekonomik temellere dayalı oluşturulmuş olan bu yatırım piyasasını anlayabilmek ve alım satım işlemlerinde en ufak bir problem yaşanmaması için, borsa terimleri ve ne anlama geldiklerinin en iyi şekilde araştırılması gerekmektedir. Borsada en sık karşılaşılan ve her yatırımcının bildiği borsa terimlerini şu şekilde sıralayabiliriz.
Borsa Terimleri ve Anlamları
Açığa Satış: Piyasada sahip olunmayan herhangi bir menkul kıymetin, ödünç alınmak üzere satılması işlemidir.
Açık Pozisyon: Borsada başvurulan vadeli işlem platformlarında alınmış ama henüz ödeme işlemi yapılmamış olan pozisyonlara verilen isimdir.
Anonim Şirket: Ünvanı olan ve en az beş ortak tarafından kurulmış, sermayesi de belirli paylar ile toplanmış olan şirketlere verilen isimdir.
Arbitraj: Farklı piyasalardaki fiyat farklarından faydalanarak kar elde amacıyla yapılan alım ve satım işlemlerine verilen genel isimdir.
Arbitraj Geliri: Farklı piyasalardan yapılan alım ve satım işleminin ardından elde edilen kar.
Banka Bonoları: Kalkınma ve Yatırım Bankaları tarafından piyasaya sunulan ve kendilerini borçlu sıfatına sokan sermaye piyasası aracıdır.
Baz Fiyat: Hisse senetlerinin işlem görebileceği alt ve üst sınırlar.
Fiyat Adımı: Hisse senetlerinin fiyatlarında bir defaya mahsus olmak üzere yapılan değişimlerdir.
Forward İşlemleri: Alım ya da satım işlemi için, karşı taraftaki yatırımcı ile anlaşılan fiyatı temsil etmektedir. Forward işlemi için karşılıklı taahhüt yapılması gerekmektedir.
Halka Arz: Sermaye piyasası araçlarının satın alınması üzere, yatırım piyasalarından halka sunulması işlemidir.
Hedging: Nakit piyasalarda oluşabilecek risklerden futures ya da options gibi pozisyonlar vasıtası ile korunma işlemidir.
İhraç: Yatırım araçlarının ihraçcılar tarafından piyasadan çekilip halka arz edilmesi ya da halka arz edilmeden doğrudan bir yatırımcıya satılması işlemidir.
İştirak: Ortaklıklar ya da işletmeler arasında, dolaylı ya da doğrudan sermaye ve yönetim ilişkilerinin belirlenmesi işlemidir. Resmi ve yazılı bir şekilde yapılmaktadır.
Kaydi Takas: Yatırımcıların takas sırasında mevcut borçlarını alacakları üzerinden ödenmesi işlemidir.
Talon: Hisse senetleri eğer kuponlardan oluşuyorsa, bu kuponların bulunduğu kısma talon ismi verilir.
Tavan Fiyatı: Hisse senedi alım ve satım işlemleri sırasında, yatırımcıların alım işlemi yapacakları en yüksek fiyata verilen isimdir.
Temellük: Yatırımcılar arasında herhangi bir alacağın devralınması işlemidir.
Temerrüt: Borsa’da yapılan alım ve satım işleminin, resmi kayıtlardaki süreler içerisinde yapılamaması durumudur.
Temlik: yatırımcıların herhangi bir işlemden elde ettikleri gelirin ya da alacaklarını, başka bir yatırımcıya devretmesi işlemidir.
Tranş: Tahvil ve bono alım satım işlemleri sırasında, tüm işlem hacminin sınırını ifade etmektedir. Alım ya da satım işlemlerinde tranş değerlerinin üstüne çıkılmaz, altında işlem yapılmaz.
TÜFE: Tüketici fiyat endeksinin kısaltılmasıdır.
Uzun Pozisyon: Herhangi bir menkul kıymetin uzun vadeli işlem için alınmasıdır.
Üye Temsilcisi: Borsa üzerinden işlem yapılabilmesi için seçilen aracı kurum veya kuruluşun temsilcisine verilen isim.
Yabancı Yatırım Fonu: Yurtdışında işlem gören yatırım fonlarıdır. Bu yatırım fonlarının ülkemizde işleme dahil edilebilmesi için Kanun’da bulunan tanıma uyması gerekmektedir.
Borsa Terimleri Nereden Öğrenilir?
Borsa’da işlem yapılabilmesi için onlarca farklı aracı kurum bulunmaktadır. Bu aracı kurumların yatırımcılara sunmuş olduğu hizmetlerden birisi de borsa terimleri ve bunların ne anlama geldiklerinin ifade edilmesidir. İnternet üzerinden borsa terimlerine ulaşılabileceği gibi, aracı kurumun müşteri temsilciliğine de bağlanarak, gereken desteği alabilirsiniz. Bununla birlikte, borsa yatırımcılarına destek olmak amacıyla hazırlanmış eğitim kitaplarından da faydalanabilirsiniz.
